‘Con Rủa của Năm’, ấy là cách tôi cố tình chuyển ngữ danh xưng ‘People of the Year for 2019‘ do tờ Time, đã tồn tại được 92 năm, dành cho Greta Thunberg, cô gái 16 tuổi, trẻ nhất trong lịch sử bầu chọn. ‘How dare you?’ (‘Các người dám’…), bài phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh toàn các vị tai to mặt lớn của một nhà hoạt động vì môi trường thiệt đầy thách thức và bực tức song tôi tin, nó tuyệt không hề nhuốm chất cay đắng, chua chát như dòng chữ ai đó in vi tính dán trên góc tường thuộc điểm đỗ xe bus kiêm bến ga (đường sắt trên cao) Láng, ở cạnh trường Đảng Lê Hồng Phong (Đường Láng, Hà Nội): ‘Không vứt rác bậy, trừ chó và người mù’.
Song trước khi thông điệp của nữ sinh Greta lan toả nhanh chóng toàn cầu rồi tạo nên phong trào hưởng ứng rộng khắp của mọi tầng lớp, nó chủ yếu ở tầm vụ việc gia đình bé mọn và hết sức riêng tư mà thôi. Khi nghe tin về biến đổi khí hậu hồi mới lên 8, Greta trở nên bung xung ghê gớm. Tới 11 tuổi, cô nhóc rơi vào trầm uất khủng khiếp, rồi ngừng ăn ngừng nói; trong hai tháng, sụt 9 ký, và nghỉ học gần một năm trời. Tình hình tồi tệ theo cách bố mẹ Greta ghi nhật ký: ‘Điểm tâm: 1/3 quả chuối; thời gian: 53 phút’. Đến thăm khám ở bệnh viện nhi, Greta được chẩn đoán mắc Asperger, OCD, câm chọn lọc; phải dùng thuốc chống trầm cảm. Những gì ít công khai là lắm chuyện xảy đến trong nhà những tháng năm khổ sở trước khi Greta bước lên sân khấu thế giới với tư cách nhà hoạt động môi trường quá chừng năng nổ. Càng học hỏi nhiều các sự kiện ấy, vừa càng khâm phục Greta đồng thời khâm phục không ít hơn với chính bố mẹ cô gái nhỏ. Kỹ năng thiện xảo của họ đáp ứng với phiền não vô cùng của con gái nào chỉ giúp chính cô bé lành mạnh; họ còn góp phần chuyển hoá khủng hoảng cá nhân Greta để cô gái đẩy nó thành phong trào toàn cầu rốt cục nhấn mạnh sự biến đổi khí hậu… Khủng hoảng gia đình diễn ra trước khi Greta dấn thân vào con đường đấu tranh vì tình hình biến đổi khí hậu là bài học cho tất cả các bậc làm bố mẹ, ngay cả với những ai có con mắc rối loạn tâm thần. Nuôi con vốn khó nhọc, song e chừng cũng cực nhọc chẳng kém khi bồi dưỡng cho chính bố mẹ. Sự khôn ngoan của việc tranh đấu đã không bị lờ đi. Đời sống vốn đầy năng lượng. Và tương tự, hầu hết mọi người khởi sự nhờ tới trị liệu tâm lý do họ gặp nhiều lo âu, trầm cảm, hoặc nghiện ngập, hay khủng hoảng quan hệ. Điều gì đấy lớn lao khiến họ mắc kẹt, khoá cứng họ… Những gì đang xảy ra thu hút rồi nắm chặt sức chú ý của họ đủ để họ cần được giúp đỡ. Họ muốn trải nghiệm một sự thay đổi. Và lúc ấy diễn ra tiến trình đòi hỏi cân bằng trở lại…
Những khoảnh khắc thức nhận sâu sắc rồi khám phá đời sống mang chứa tinh thần trách nhiệm lớn lao; quan tâm tới sức khoẻ và sự ổn thoả của cá nhân; thậm chí, cùng lành mạnh và tốt lành, chúng ta cần điều gì đó siêu việt và mở rộng hơn hẳn thế nhiều… Tạm biệt năm 2019. Tinh tấn.–