Tiến trình khởi sự này có thể gây nên tình cảnh lo lắng và bối rối, hết sức phân vân chưa rõ nó tiến hành như thế nào…
Trong dạng thức đơn giản nhất, tham vấn tâm lý là tiến trình học hỏi cá nhân chủ yếu nhắm vào việc thỏa mãn các mục tiêu thăng tiến, triển nở của thân chủ. Các thành phần đảm bảo tham vấn triển khai ổn thỏa gồm: 1) xác định các mục tiêu thật rõ ràng (tổng quát và cho từng phiên); 2) có sự đầu tư cao cho tiến trình; và 3) một nhà tham vấn ưa thích đồng thời cũng là người có mức độ kỹ năng cần thiết để trợ giúp mình. Nếu bất kỳ một trong các điều trên không thỏa mãn, khó thành tựu dự tính. Rất cơ bản, cần các cuộc gặp đều đặn với người có kỹ năng chuyên sâu để mình trao đổi về những gì xảy đến trong đời có liên quan với các mục tiêu đề ra, và thiết lập động cơ nhằm thử gắng làm các điều mới tại các phiên trị liệu, khiến cho sự tiến bộ chóng xảy ra hơn.
1. Đặt để mục tiêu
Phần đầu tiên làm tham vấn triển khai là việc xác định rõ ràng các mục tiêu. Số lượng mục tiêu khác biệt tùy mỗi người, và mức độ ưu tiên của chúng có thể thay đổi từ tuần này sang tuần khác dựa vào những gì diễn biến đang xảy đến… Nếu mình không chắc mục tiêu riêng có, nhà tham vấn có thể giúp cùng xác lập trong phiên đầu tiên. Hơn nữa, khi tiến trình tham vấn tiếp tục triển khai, các mục tiêu và ưu tiên có thể thay đổi phụ thuộc vào tiến bộ. Một vài cách bên dưới gợi nhắc cấu trúc các mục tiêu tham vấn (tổng quát và cho từng phiên):
Tôi muốn học cách thức để…
Tôi muốn giỏi giang hơn trong việc…
Tôi muốn phát hiện phương thức làm sao…
Tôi muốn cảm thấy…
Tôi muốn mình nhiều…
Tôi muốn thấu hiểu…
Tôi muốn cải thiện…
2. Đầu tư vào tiến trình tham vấn
Thành phần thứ hai đảm bảo tham vấn thành công là một mức độ đầu tư cá nhân cao vào tiến trình.
Lịch sử tham vấn buổi đầu tin rằng thân chủ/ bệnh nhân chỉ cần thổ lộ, bày tỏ và thể hiện chất liệu để được xem xét, rồi thì nhà tham vấn sẽ dẫn dắt thân chủ đạt đến các hiểu biết sẽ giúp tạo nên sự chữa lành cho các phiền muộn, rối nhiễu thân chủ đang mắc phải. Dần nghiên cứu cho thấy, chuyện đó quả là năng sản, song chưa đủ.
Bây giờ chúng ta biết rằng để tham vấn triển khai tốt lành, thân chủ đích thực cần thể hiện mình là một người tham gia đầu tư và tích cực. Thân chủ nhận được lợi lạc tối đa là thân chủ vốn đã đầu tư mạnh mẽ; họ dành thời gian hàng tuần để suy nghĩ về phiên đã qua, cố gắng nắm bắt những gì từng diễn ra, lập kế hoạch cho phiên sắp tới, và nói với nhà tham vấn về những cái họ thiên vị, ưa thích… Không nhà tham vấn nào dù kinh nghiệm và tích lũy kỹ năng giỏi giang đến mấy có thể trợ giúp nếu thân chủ đang nghĩ tới tham vấn song lại không quyết tâm dấn thân vào tiến trình thay đổi.
3. Chọn lựa nhà tham vấn phù hợp
Yếu tố cuối cùng là nhà tham vấn mà mình ưa thích và có đủ kỹ năng để trợ giúp mình. Nhà tham vấn giỏi nhất Hà Nội, Việt Nam có thể sẽ không quan trọng bằng nhà tham vấn tốt nhất phù hợp với riêng mình.
Nói tới kỹ năng trị liệu thì các nhà tham vấn được đào tạo bài bản đều có được các kỹ thuật chính yếu để trợ giúp thân chủ hiệu quả, và một số người phát triển chuyên ngành sâu hơn. Tuy thế, có cả dãy cách thức để các kỹ thuật này được áp dụng và phương cách mà nhà tham vấn thiện xảo đang giúp mình học hỏi nhiều hơn cũng như chạm tới được mục tiêu đặt định. Tiếc thay, lĩnh vực tham vấn tâm lý không có phương thức tốt để cho người ta biết rành rẽ về điều này.
Vậy dựa vào đâu mình lựa chọn đây? Điều cốt lõi nằm ở cái sự ‘phù hợp’ (fit) giữa mình và nhà tham vấn. Khó biết ai đó phù hợp nhất nếu không gặp gỡ hoặc biết rõ họ làm việc như thế nào với mình, thảng hoặc tìm kiếm thông tin trên trang điện tử cá nhân hoặc một số chất liệu khác có thể cho mình vài ba gợi ý xem xét. Họ cơ chừng thân thiện hơn, mang yếu tố cá nhân rất người, nhiều năng lực, đáng tin cậy, tỏ ra chuyên nghiệp, tập trung tốt vào những điều mình thích làm, v.v… Đây có thể là dấu chỉ dễ thương cho sự ‘phù hợp’ cùng với thời gian.
Để nhận ra được điểm này, mình có thể đọc các trang điện tử hoặc tư liệu từ một số nhà tham vấn, và người bản thân mình có thể chia sẻ thoải mái nhất cũng như học hỏi nhiều nhất nên được đứng đầu trong danh sách. Rồi thử gọi điện thoại hỏi han hoặc trao đổi qua lại dưới hình thức thư điện thử, thậm chí đề nghị một cuộc gặp tư vấn miễn phí tầm 20 phút. Sau những tìm hiểu đấy, mình sẽ chắc chắn có được cảm nhận đúng đắn xem ai là nhà tham vấn phù hợp.
Dĩ nhiên, tôi hy vọng người đó sẽ có thể là chính tôi, song nếu không phải vậy thì tôi hy vọng bài viết này có thể giúp bạn thật hữu ích trên tiến trình tìm hiểu để cho việc lựa chọn tham vấn tâm lý trở nên chất lượng và hiệu quả nhất có thể.