Lễ hội vía Đức Quán Thế Âm hôm nay vốn là điểm nhấn du lịch của thành phố quê hương, cơ hội quý báu giúp học hỏi thêm hạnh Lắng nghe của bậc Bồ tát.
Là người làm tham vấn và trị liệu tâm lý thì không nhất thiết phải thuộc dạng quyền năng đặc biệt gì đấy, cơ bản tôi tin rằng chỉ cần mình đặt sang bên nhu cầu bản thân để dành không gian cho thân chủ: không gian để lắng nghe và tri nhận tổng thể mọi điều theo cách thức mà thân chủ chia sẻ bằng chính giọng điệu lẫn từ ngữ sử dụng cùng cử chỉ, điệu bộ riêng có của họ; không gian dành lắng nghe con người là trước nhất và duy mỗi một trên thế giới này, và họ sẽ đưa cho mình các thông tin hết sức thiết yếu qua lối cách ý nghĩa rất khác biệt.
Thân chủ đều từ mọi phương trời và đủ chiều kích phát triển; họ nhắc nhở tầm quan trọng của lắng nghe. Rồi mình sẽ thấy rằng, không chỉ thân chủ có không gian đặng được là mình và lắng nghe chính họ mà bản thân nhà trị liệu tâm lý cũng có không gian để lắng nghe họ. Lắng nghe chắc chắn không hề dễ dàng tẹo nào khi tâm trí ta đầy gắng sức nỗ lực, khi mình chăm chắm ghê gớm với bất kỳ mức độ lớn bé cho việc chẩn đoán thân chủ, làm việc với các vấn đề nảy sinh, xác định các mẫu hình, và tìm cách gắn khít chúng.
Ở nét nghĩa nhất định thì các suy tư kể trên hoàn toàn tự động, và thích hợp với một nhà trị liệu, cũng như tất thảy suy tư, trải nghiệm và ý tưởng này nên nằm trong vòng kiểm soát, song không gian thiết yếu và cốt lõi nên dành để lắng nghe.
Tri nhận tuyệt hảo điều này, ngay lập tức, trong không gian nội tại cá nhân của nhà trị liệu là điểm chính của việc trị liệu, và vì thế, không khó nhận ra rằng sẽ càng là thách thức lớn lao khi nền văn hóa quá tải thông tin, nghiên cứu, mẹo mực, chiêu trò, kỹ thuật và truyền thông liên tục chẳng chịu ngừng nghỉ giữa các ngành nghề chuyên môn khắp cả địa cầu.
Nên tìm thấy các bí quyết và thiết lập kỹ năng thiện xảo cho việc nắm bắt thông tin rồi đặt chúng vào đâu đó an toàn đặng ưu tiên hóa việc lắng nghe thân chủ.
Trị liệu có thể là thứ đắt đỏ. Những gì khiến một phiên làm việc một tiếng đồng hồ đáng giá như thế. Là do bằng cấp chuyên sâu của nhà trị liệu? Năng lực trí tuệ? Các hệ thống và lý thuyết mang tính học thuật quá phức tạp sử dụng? Dù các khía cạnh này ít nhiều quan trọng thật, song cần đặt chúng với điều gì khác còn quan trọng hơn. Các cuộc trao đổi mang tính trị liệu chứa một phẩm chất đặc thù rất khó để mô tả thấu đáo.
Cân nhắc nghiêm túc nhằm tránh xác lập “nhà trị liệu là người lắng nghe giỏi giang” không phải bởi vì điều đó sai mà hơn thế, nếu khu biệt vậy thì nó thất bại trong đảm bảo phản ánh đúng đắn bản chất của trị liệu. Bất kỳ người nào hình thành động cơ hữu lý đều có thể học hỏi một số kỹ năng lắng nghe, vượt qua vài ba lỗi lầm cố tật khi trò chuyện và cải thiện ngoạn mục năng lực lèo lái, điều phối một cuộc trao đổi. Bản thân tôi khuyến khích ai cũng nên làm được thế, song trị liệu tốt thì cần lộ trình dài lâu hơn thế.
Nghe một cách chuyên nghiệp quả uy lực. Một trong các thuộc tính rõ ràng của trị liệu tốt là nhà trị liệu thường lặng yên, đôi khi đầy đau đớn nữa. Lúng túng do lặng im là điều thường xảy đến trong giờ trị liệu và điều này xảy ra do thiết kế. Trạng thái khó chịu ấy mà đa phần mọi người cảm thấy khi im lặng hối thúc, kéo chúng ta vào cuộc trò chuyện; đôi khi, thật ý nghĩa khi chúng ta quyết định nói ‘chỉ để lấp đầy không gian’.
Thành phần thiết thực của truyền thông là lắng nghe. Chỉ mỗi nghe là việc tri nhận sóng âm thanh, không đòi hỏi gì nhiều ở mình; còn lắng nghe thì hơn thế, gồm cả nghe thấy, suy tư và thấu hiểu.
Lắng nghe rõ ràng không thuần túy là chẳng nói năng chi… nó hàm ý nắm lấy một mối quan tâm rất người, đầy nhiệt huyết với những gì mình được nghe kể. Mình có thể lắng nghe giống như một bức tường trống hoặc như một thính phòng tráng lệ, nơi mà mỗi thanh âm dội lại thêm phần ngập tràn và phong phú hơn.
Hầu như lắng nghe luôn là vấn đề khi cần tham vấn nhóm. Vào lúc cảm xúc dâng cao, lắng nghe bị ngừng ngắt. Chúng ta cần thấu cảm với những gì người ta đang kể, và cố gắng bên cạnh lúc họ gặp căng thẳng, bấn loạn; chúng ta cần bên nhau thay cho việc không ngừng chỉ trích qua lại gay gắt.
Song, đó là một câu chuyện dài…