Đó là câu hỏi thi thoảng tôi nghe vài ba nữ thân chủ của mình ca thán kêu lên khi họ kể về mối quan hệ bất mãn với người yêu hoặc với chồng mình.
Bao nhiêu nỗ lực đầu tư cho mối quan hệ yêu đương, hôn nhân có thể tỏ lộ nhiều sự ưa thích của chính bản thân hơn là mức độ mình ưa thích đối tác.
Theo nghiên cứu, lòng tự tôn (self-esteem) dường như đóng vai trò quan trọng to lớn trong cách mình gắng hết sức để duy trì và củng cố mối quan hệ đang có.
Bất kể mức độ tự tôn khác nhau ra sao thì đều tác động tới ứng xử mà phụ nữ lựa chọn hướng tới người yêu, chồng mình; kết quả phát hiện thấy, phụ nữ nào lòng tự tôn thấp thì thổ lộ việc nỗ lực nhiều trong quan hệ với các hành vi mang tính duy trì; nói khác, họ ít cảm thấy ham muốn hay kém hấp dẫn so với bạn tình vì sự mất cân bằng này do bởi đầu tư nhiều thời gian hơn, tốn công sức và các nguồn lực kinh tế cho mối quan hệ đang có.
Vậy, liệu suy ra rằng nếu ai đó thuộc kiểu người nỗ lực, gắng sức dành nhiều thời gian và tâm trí cho mối quan hệ thì hàm nghĩa rằng người đó có lòng tự tôn thấp? Không chính xác như thế.
Nên xem xét cẩn thận các câu hỏi bên dưới trước khi tìm đọc la liệt các cuốn sách tự trợ giúp hiện đang bày bán khắp nơi.
Mình đang chối bỏ, dây dưa, hoặc làm tối thiểu nhất những điều thứ mình cần vì muốn gìn giữ quan hệ hoặc ưu tiên hơn cho các nhu cầu của đối tác, bạn tình? Nghe chừng điều vừa nêu khá bình thường, thậm chí còn dễ thương nữa, song kỳ thực nếu thường xuyên hạ thấp nhu cầu bản thân (ngủ đủ, tập thể dục, học hành, dành thời gian gặp gỡ bạn bè, v.v…) vì muốn có mặt bên người yêu, gắn chặt quá với chồng thì điều đó có thể ám chỉ việc coi trọng giá trị của đối tác hơn là giá trị của bản thân. Ngay cả khi ứng xử này đem lại lợi lạc ngắn hạn thì về lâu dài, nó có thể làm nảy sinh nhiều khó chịu ngấm ngầm, bùng nổ xung đột hoặc bất mãn trầm trọng với quan hệ đang có.
Mình có cảm nhận hài lòng với sự chia sẻ công bằng và đáp trả lại các nỗ lực của bản thân? Một quan hệ giữa hai người chắc chắn không phải lúc nào cũng rạch ròi và tính trung bình 50/50 đầu tư. Không khó đoán, một ngày nào đó có thể mình cho nhiều hơn song nếu mình cảm thấy việc nhất quán không ngừng cho 75% rồi chỉ nhận lại 25% thì e là mình có thể tự lựa lấy mơ hồ một sự bất an. Luôn luôn dễ bị tổn thương trong việc đề nghị, bộc lộ những gì chúng ta cần bởi vì người ta có thể luôn luôn nói ‘không’: “Không, em không quan tâm/ em không ước ao thế đâu/ điều ấy không quan trọng với em lắm”. Nếu mình không thoải mái chút nào trong việc lên tiếng về nhu cầu riêng tư, bức thiết với người yêu, với chồng thì đích thị đây là dịp cần lưu tâm đến đặng nói “vâng” nhằm thỏa mãn các nhu cầu mình thấy thiết thực cho chính mình.
Tại sao mình muốn làm những việc như thế? Nếu mình hay nhận ra đang làm những điều tốt đẹp, dễ thương cho người yêu, chồng mình “bởi vì đó là điều một người vợ, người yêu nên làm” hoặc tỏ lời xin lỗi trước sau khi đối tác làm mình điên tiết bởi vì mình “biết là khó khăn cho anh ấy khi phải mở lời xin lỗi trước” thì thành thật, mong hãy cân nhắc và xem xét nghiêm túc động cơ của bản thân. Liệu mình có lo lắng rằng nếu không làm thế (hoặc nếu bộc lộ nhu cầu của bản thân) thì người yêu, chồng có thể bỏ mình, hắt hủi?
“Thế còn mình thì sao?” Nếu nhận thấy đang tự hỏi bản thân (hoặc bạn bè) thế thì trên căn bản thông thường, đây là dấu chỉ mạnh mẽ rằng quan hệ đang có vẻ nghiêng lệch sang một phía. Gì gì, đừng quên rằng chính mình dạy cho người khác cách đối xử với chính mình ra sao. Biết những gì là cần thiết với bản thân cũng như xác định rõ ràng các ranh giới như một cá nhân đích thực luôn là điều thiết yếu quý giá trong bất kỳ mối quan hệ cân bằng và qua lại tràn đầy lẫn nhau.
