Nhìn chung, thời hiện đại, thiên hạ rất dễ bị ám ảnh bởi sự nổi tiếng; việc nối tiếp khi mình tình cờ bước vào tạo ra vấn đề với thông tin đến theo sau.
… Từ Hà Nội, chiều nay khu vực đang ở mất điện nên thử đi chơi xa bằng cách ngẫu hứng lần đầu tiên bắt xe bus 40 sang Như Quỳnh (Văn Lâm, Hưng Yên); đặt chân xuống cái thị trấn này, liếc cái, chợt thấy tấm biển giăng rõ to; té ra, nơi đây có Đền Ghênh thờ bà Hoàng Thái hậu Ỷ Lan. Trước giờ chỉ biết mỗi đền, chùa Bà Tấm.
Lêu bêu loanh quanh làng, thấy các mái nhà nhếch nhác, cũ kỹ đứng xen kẽ nhiều tầng lầu xây dựng mới sáng, khang trang; dòng kênh chảy qua đầy rác rưởi, màu nước đậm màu ô nhiễm nặng; lội một lượt chợ thị trấn hiểu ngay cái mức sống của vùng giáp ranh thủ đô vẫn còn nghèo khó lắm (song lòng khởi chút vui vui, cười thầm vì thấy bày bán cái mẻ).
Như Quỳnh thơm hương ngọc lan, có cây bàng vào hạ lá xanh mướt và trái sai đầy hy vọng thiện lành; trường học kiên cố, kín cổng cao tường mà ngôi chùa gần cạnh cũng khép chặt, kín mít.
Dọc con đường chính, một quãng lại treo móc xiêu vẹo tấm các tông viết chữ vội vàng thông báo chỗ trọ đang chờ bổ sung… Cái được lớn nhất ở làng e là vẫn còn màu xanh phủ quanh; người dân trẻ con mắt mũi tươi tỉnh, hồn nhiên thì đến thanh niên khá cởi mở hay người già thật chất phác, trò chuyện tin tưởng, chân tình.
… Tác động quá mức của những ấn tượng ban đầu liên quan tới hiệu ứng vầng hào quang (halo effect); hiện tượng tri giác các phẩm chất tích cực trong một điều hoặc phần đưa lại, làm nổi lên tri giác về các phẩm chất tương tự có liên quan, dính dáng tới các điều hoặc đến toàn thể luôn.
Hiệu ứng vầng hào quang thật quyền năng, song câu hỏi thắc mắc dễ được đặt ra với các mối quan hệ dài hạn. Cái ấn tượng ban đầu kiến thiết sự vụ song đoạn kế tiếp chắc cần lời kết.
Tỷ dụ, nếu mình chưa từng nghe nói đến hoặc diện kiến Albert Einstein bao giờ thì ấn tượng lần đầu thấy ông sẽ nghiêng sang hướng tiêu cực. Bây giờ, khuôn mặt Einstein kết nối với thiên tài, không điên khùng, rồ dại chút nào bởi vì ông là con người góp phần xác định thiên tài là nhân vật ra sao.
Vấn đề là hết sức hiếm hoi kẻ trong chúng ta là Einstein, và chúng ta thường đâu dễ có được cơ hội để chỉnh sửa một ấn tượng tiêu cực ban đầu.
Thực tế, sự vụ với những lần ấn tượng đầu tiên gồm cả tốt đẹp và xấu xa. Chúng tốt khi mình thích ai đó trong lần gặp đầu tiên; chúng không tốt khi lần đầu gặp gỡ là tiêu cực. Những lần gặp gỡ tích cực dẫn tới tính cố kết xã hội; những lần gặp gỡ tiêu cực tạo ra bao định kiến xã hội.
Hiệu ứng vầng hào quang bóp méo thực tế. Nó tạo dựng nên các ấn tượng sai lầm, nhầm nhọt và có thể, chẳng hạn, làm các nhà nghiên cứu thải bỏ các thông tin chống đối; chuyện làm ăn dễ tự mãn; cảnh sát định danh đối tượng nghi ngờ hoàn toàn trật lất; ngân hàng tiến hành các khoản cho vay bất cẩn…
Thả bộ về nhà, dưới ánh đèn điện, thấy mình tán đồng ngay rằng lịch sử thật tử tế; bởi quan niệm ấy cũng phản ánh một điều gì đó thuộc về bản chất con người và tính chủ thể của mỗi chúng ta, chứ không đơn thuần là phần mê tín cứ mãi đeo bám, rơi rớt lại.