Kiểu thực tập truyền thống về tỉnh thức (mindfulness) đề nghị chúng ta trông chừng bất kỳ cái gì trải nghiệm khởi lên; tiến hành nó đòi hỏi ba điều cơ bản: có mặt trong hiện tại, nhận ra, và kết nối với đời sống nội tại.
Tỉnh thức đòi hỏi chúng ta chú tâm nhắm vào khoảnh khắc hiện tại, dù trong lòng hay bên ngoài mình. Khi tỉnh thức, chúng ta ghi nhớ và quan sát các cảm giác, suy tư, tình cảm, cảnh vật, âm thanh và mùi vị mà không cố chối bỏ hoặc dính mắc, bám níu vào chúng. Trạng tháy này vun bồi cho người quan sát bên trong ta ghi nhận các đáp ứng theo thói quen, mang chúng ta lại gần hơn trải nghiệm thực tế, không dựng chuyện về nó. Chúng ta học hỏi bất kỳ điều gì xảy đến ở từng khoảnh khắc, diều tốt nhất chúng ta có thể. Và khi chúng ta bất khả, chúng ta làm tốt nhất với điều đó.
Khi đích thực hiện diện, chúng ta mang sự tỉnh thức vào đời sống của chính mình ta nhận thấy cả bốn chiều kích của ý thức (thể lý, cảm xúc, tinh thần, và tâm linh) vào trong giây phút này, ngay bây giờ. Khi chúng ta hiện diện với từng khoảnh khắc, nhìn đời sống như nó vốn thế, dễ dàng hơn để cởi mở bản thân đón nhận niềm vui nỗi buồn riêng có, và rồi có thể tỏa rộng phủ khắp hơn với những niềm vui và đương đầu chống lại các thứ khác. Chúng ta cảm nhận và nhìn thấy tốt hơn thế giới xung quanh mình, gia đình, cộng đồng, môi trường, đồng loại, hành tinh, và không chỉ vượt trên các phóng chiếu cá nhân và những bóp méo về mặt lịch sử. Khi thực tập có mặt trong hiện tại, chúng tăng cường sức mạnh bên trong đối với bát kỳ điều gì xảy đến, diễn ra. Chúng ta có thể nắm lấy nghịch lý cho phép cuộc sống như nó đang là, trong khi dấn thân tích cực hơn trên tiến trình đồng sáng tạo đời mình.
Hiện diện trong từng khoảnh khắc không chỉ đối diện với bất kỳ điều gì khởi sinh mà không cố gắng né tránh hoặc lờ đi mà còn mang nghĩa nhìn vào mọi thứ từ các viễn tượng, và không chỉ duy mỗi viễn tượng rõ ràng duy nhất. Nó hàm ý ước muốn ở cùng một vấn đề đang nổi lên, cho phép và khuyến khích nó chuyển dời, cho đến khi có một số thấu hiểu hoặc chuyển động. Nó mang nghĩa đối diện đủ đầy, phủ khắp với toàn bộ đời mình, trong lẫn ngoài, biết rằng đời sống bên ngoài không ngừng diễn biến cho chúng ta các manh mối về những gì chúng ta cần sống cùng với thế giới nội tại kế tiếp trong mình.
Còn có thể hiểu ý niệm về tỉnh thức sâu xa nữa. Khi cởi mở để sống hết sức tỉnh thức, chúng ta tiến sát gần với việc nhận chân sự thật, chứ đó không phải là những phóng chiếu của bản thân. Ý thức của chúng ta giúp nhận ra toàn thể con người mình là ai, biết những gì đang xảy đến trong lòng, bên ngoài với những kẻ khác, và sự khác biệt của hai thế giới. Chúng ta đón nhận tốt hơn bất kể điều gì xảy đến ở đời. Trạng thái ý thức cho phép ta trở nên hiểu biết và yêu thương nhiều hơn.
Khi tập trung chú ý, chúng ta dần ý thức những gì chúng ta không hay biết, mở rộng bản thân trước vô vàn huyền nhiệm căn cốt của đời sống. Luôn luôn khám phá và học hỏi nhiều hơn, một kim tự tháp các cách thức mình có thể lớn lên và thay đổi. Đời sống quá tuyệt vời, và chúng ta phát triển một sự cởi mở rộng dài tâm hồn chính mình và bản chất đời sống. Ý thức của chúng ta khiến chúng ta tò mò, và sự tò mò thúc đẩy chúng ta kiếm tìm sự thật; nó tạo nên điểm cốt tử để chúng ta triển nở, cho phép bản thân khoan dung và ôm choàng trạng thái bất tri. Khi sống trong ý thức, chúng ta vun bồi không gian của sự đang còn mù mờ xen kèm với ước ao muốn thấu tỏ.
Hơn cả sự thực tập, tỉnh thức là một phương thức hiện tồn. Chúng ta có thể tỉnh thức hơn nhiều trong mỗi một phút giây và trong mọi hoạt động, như ra quyết định, rửa chén bát, lái xe, hoặc đứng xếp hàng rút tiền ở quầy ATM. Tỉnh thức làm chúng ta có thể hình thành thế giới quan rộng lớn hơn, bởi vì chúng ta không ngừng quan sát những gì đang xảy ra thay cho việc chỉ để tâm nắm bắt các câu chuyện cũ mèm chúng ta kể với chính mình. Điều này mở rộng tri giác quen thuộc; chúng ta có thể nhận ra, trong từng khoảnh khắc, sự lập lại thường hằng của các suy tư và cảm xúc trong đáp ứng với trải nghiệm ở đời. Tỉnh thức giúp chúng ta tập trung chú ý tới đời sống và giúp việc đáp ứng ngày càng có ý thức hơn bởi vì chúng ta am hiểu tốt hơn thế giới.
Bạn quen tỉnh thức như thế nào trong cuộc sống?